سال 2017 و در گذشتگان عالم سینما

در سال 2017 تعدادی از چهره‌های سینمایی درگذشتند که جری لوییس کمدین را می‌توان یکی از شاخص‌ترین آنها دانست.

خبرگزاری مهر-گروه هنر-محمدامین شکاری: به عقیده آمریکایی‌ها بدون تردید جری لوییس مهمترین شخصیت درگذشته سال 2017 میلادی در عرصه سینماست و می‌توان از همین امروز پیش‌بینی کرد که نماهنگ مربوط به درگذشته‌های مراسم اسکار امسال تحت تاثیر نام جری لوییس قرار خواهد گرفت.

جری لوییس

لوییس که در سال 1926 در ایالت نیوجرسی آمریکا به دنیا آمده بود در دهه 50 به همراه دین مارتین یک زوج موفق را در هالیوود تشکیل داده بودند. هر چند این رابطه در اواخر این دهه به تیرگی گرایید و پس از 17 فیلم مشترک برای همیشه از هم جدا شدند. لوییس بعدها در دهه شصت در کنار بازیگری به کارگردانی روی آورد و یکی از مهم ترین آثار سینمایی خود به نام «پروفسور دیوانه» را ساخت، فیلمی که امروزه از سوی منتقدان بسیار مورد تحسین واقع می‌شود. لوییس که یکی از موفق‌ترین بازیگران گیشه آمریکا بود در امور خیریه نیز فعالیتی مستمر داشت و یکی از برجسته‌ترین عوامل تاریخ سینما در این زمینه است.

وی به خاطر سال‌ها فعالیت برای آگاهی رسانی درباره بیماری دیستروفی عضلانی نامزد جایزه صلح نوبل در سال 1977 نیز شد که در میان سینماگران یک اتفاق جالب توجه است. وی طی 45 سال فعالیت خیرخواهانه نزدیک به دو و نیم میلیارد دلار برای مقابله با این بیماری، پول جمع آوری کرد. شاید آخرین تصویر ماندگار لوییس در عالم سینما حضور درخشانش در نقش جری لنگفورد معروف به سلطان کمدی در کنار رابرت دنیرو در فیلم «سلطان کمدی» ساخته مارتین اسکورسیزی بود که شخصیتش در آن فیلم به گونه‌ای کاملا متضاد با تمام نقش‌های ایفا شده قبلیش در دنیای سینما بود. درگذشت لوییس واکنش‌های بسیاری در میان سینماگران برانگیخت. مارتین اسکورسیزی کارگردان شهیر سینما او را استاد، عظیم، نوآور و هنرمندی بزرگ خطاب کرد و جیم کری از او به عنوان نابغه‌ای غیرقابل انکار یاد کرد.

توبی هوپر

امسال گویا سال چندان خوش یمنی برای کارگردان‌های سینمای وحشت نبود. توبی هوپر دیگر کارگردان مشهور این ژانر که با فیلم کم خرج «قتل با اره برقی در تگزاس» در سینما به شهرتی جهانی رسید در تابستان 2017 درگذشت. «قتل با اره برقی در تگزاس» با وجود کم هزینه بودن در گیشه عملکرد فوق العاده‌ای داشت و توانست بیش از 100 برابر بودجه اش فروش کند و امروزه از آن به عنوان یکی از تاثیرگذارترین آثار سینما یاد می‌شود. کاراکتر صورت چرمی این فیلم نیز به یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های سینمای وحشت بدل شد. هوپر بعدها فیلم «ارواح خبیثه» را در سال 1982 درباره اعضای یک خانواده که ناگهان خود را در معرض ارواح می‌یابند ساخت و قدرتش در کارگردانی این ژانر را دوباره به رخ سینمادوستان کشید، با این حال با وجود جوانی دیگر نتوانست فروغ اولیه خود در سینما را داشته باشد و فیلم‌های بعدیش توفیق چندانی حاصل نکردند.

گاستونه موسکین

در اولین روزهای ماه سپتامبر این سال گاستونه موسکین که بسیاری او را به خاطر ایفای نقش دون فانوچی در «پدرخوانده: قسمت دوم» به یاد دارند در 88 سالگی درگذشت. از بازی های ماندگار وی می‌توان به حضورش در نقش شخصیت کم حرف و وهم آلود فیلم «دنباله رو» برتولوچی اشاره کرد.

فرانک وینسنت

فرانک وینسنت بازیگر سینمای معاصر نیز در اواسط این ماه از دنیا رفت. سینمادوستان او را بیشتر به خاطر حضورش در سه شاهکار «گاو خشمگین»، «رفقای خوب» و «کازینو» و سریال مشهور «سوپرانوها» به یاد دارند.

هری دین استنتون

آخرین درگذشته مهم تابستان امسال هری دین استنتون بود. او که با بازی در نقش‌های کم اهمیت در فیلم های مهمی چون «لوک خوش دست» و «پدرخوانده: قسمت دوم» کار خود را شروع کرده بود بعدها با حضور در نقش اصلی فیلم «پاریس تگزاس» نام خود را برسر زبان‌ها انداخت. وی در فیلم های مشهور دیگری چون «مسیر سبز» و «داستان استریت» نیز نقش آفرینی کرد. دوستی دیرینه استانتون با بزرگان بازیگری سینمای جهان همچون جک نیکلسون همواره بر سر زبان‌ها بود به طوری که مراسم یادبودش با حضور اسطوره هایی چون نیکلسون، آل پاچینو و وارن بیتی برگزار شد.

آن ویازمسکی

در ماه اکتبر دو بازیگر زن مهم دیگر سینمای فرانسه به لیست بلندبالای درگذشتگان سینمای این کشور در سال 2017 افزوده شدند. آن ویازمسکی بازیگر شاهکار مینیمالیستی «ناگهان بالتازار» اثر روبر برسون که بازی تاثیرگذارش در نقش دختر جوان فیلم را کمتر کسی فراموش می‌کند در 5 اکتبر از دنیا رفت. او برخلاف اکثر بازیگران فیلم‌های برسون به حضور در سینما ادامه داد و در فیلم‌های مهمی چون «تورما» پازولینی و «چینی» ژان لوک گدار نیز ایفای نقش کرد با این حال بسیاری او را به خاطر داستان نویسی، نوه فرانسوا موریاک نویسنده بزرگ فرانسوی بودن و ازدواجش با کارگردان شهیر سینما ژان لوک گدار نیز می‌شناسند.

دانیل داریو

دیگر فرانسوی درگذشته این ماه دانیل داریو بازیگر کهنه‌کار سینمای جهان بود که در 100 ساگی درگذشت. او که در اولین فیلم سینمایی بیلی وایلدر کارگردان بزرگ سینما نقش آفرینی کرده بود بیشتر به خاطر حضور درخشانش در فیلم «گوشواره‌های مادام د» اثر ماکس افولس شناخته می شود. از داریو به عنوان آخرین بازمانده سینمای قبل از اشغال فرانسه یاد می‌شد. از آخرین کارهای وی در صنعت سینما می‌توان به صداپیشگیش در انیمیشن «پرسپولیس» ساخته مرجان ساتراپی اشاره کرد.

والتر لاسالی

فیلمبردار برجسته دیگری که سال 2017 را به پایان نرساند والتر لاسالی بود. وی که در سال 1926 در برلین بدنیا آمده بود در سال 1939 به همراه خانواده از آلمان نازی گریخت و به لندن نقل مکان کرد. وی در میانه دهه 50 در جشنواره کن با مایکل کاکویانیس، کارگردان یونانی آشنا شد و این دوستی سرآغاز همکاری‌های مشترک فراوانی در فیلم‌هایی چون «الکترا» و «زوربای یونانی» شد. لاسالی برای فیلم «زوربای یونانی» اسکار بهترین فیلمبردای سیاه و سفید را به دست آورد. او ضمنا فیلمبرداری چندین اثر از جنبش سینمای آزاد انگلستان را نیز در کارنامه خود دارد که از جمله آنها می‌توان به همکاریش با تونی ریچاردسون در فیلم‌های «دونده دو استقامت» و «تام جونز» اشاره کرد. یکی از آخرین فعالیت‌های هنری لاسالی مربوط به حضورش جلوی دوربین ریچارد لینکلیتر در فیلم «قبل از نیمه شب» (2013) بر می‌گردد که در آن فیلم به نقش یک نویسنده انگلیسی ظاهر شد. لاسالی در 23 اکتبر در سن 90 سالگی درگذشت.

آنتونی هاروی

آنتونی هاروی کارگردان «شیر در زمستان» یکی از آخرین درگذشته‌های مهم سال 2017 بود. هاروی که در سال 1930 در لندن به دنیا آمده بود در اواخر دهه ۵۰ کار خود را به عنوان تدوینگر در سینما آغاز کرد. همکاریش با استنلی کوبریک در فیلم های «لولیتا» و «دکتر استرنج لاو» از شاخص‌ترین آثاری بودند که وی در جایگاه تدوینگر قرار داشت. بعدها کوبریک وی را برای تدوین شاهکار خود «2001 یک اودیسه فضایی» در نظر گرفته بود که با وارد شدن هاروی به دنیای کارگردانی این همکاری منتفی شد. در سال 1966 او اولین فیلم خود را به نام «هلندی» کارگردانی کرد با این حال دومین فیلمش «شیر در زمستان» بود که نام او را بر سر زبان ها انداخت. اثر درخشان تاریخی «شیر در زمستان» با بازی پیتر اوتول و کاترین هپبورن داستان انتخاب شاه آینده توسط هنری دوم و اختلافاتش با همسر خود الینور دآکیتن را روایت می‌کند. این فیلم برای هپبورن سومین اسکار زندگیش و برای خود هاروی نامزدی جایزه اسکار کارگردانی را به ارمغان آورد. کاترین هپبورن بازیگر افسانه‌ای سینما در مورد او گفته بود: یک نجیب زاده و یک کارگردان ماهر و یکی از بهترین کارگردان‌هایی که من با آنها همکاری کردم. هپبورن این جمله را در حالی گفته بود که سابقه همکاری با بزرگانی چون هاوارد هاکس، جان فورد، جان هیوستن، جورج کیوکر، دیوید لین و فرانک کاپرا را در کارنامه خود داشت. آنتونی هاروی در دهه 70 پیشنهاد ساخت دو اثر مهم «داستان عشق» و «کاباره» را رد کرد و تا پایان عمر همواره خود را به خاطر این اشتباهات سرزنش می کرد. وی هیچ گاه دیگر موفقیت «شیر در زمستان» را تکرار نکرد و بیشتر به سمت ساخت آثار تلویزیونی رفت. هاروی سرانجام در نوامبر 2017 در سن 87 سالگی درگذشت.

باب گیونز

14 دسامبر باب گیونز یکی از آخرین بازمانده‌های عصر طلایی انیمیشن در 99 سالگی درگذشت ولی خبر درگذشت وی 10 روز بعد به رسانه‌های دنیا اعلام شد. گیونز یکی از چهره‌های کلیدی گروه ایجادکننده شخصیت مشهور «باگز‌بانی» بود. او در طول 60 سال فعالیت حرفه‌ای خود با کمپانی‌هایی چون والت دیزنی و برادران وارنر همکاری های درخشانی در انیمیشن‌هایی چون «دونالد داک»، «سفیدبرفی و هفت کوتوله»، «دافی داک»، «تام و جری» و «گارفیلد و دوستان» داشت.

جرالد بی. گرینبرگ

آخرین درگذشته مهم سال 2017 را می‌توان جرالد بی. گرینبرگ تدوینگر پرآوازه آمریکایی نامید. گرینبرگ که در اوایل دهه 60 میلادی به تدوین موسیقی و یادگیری این حرفه می‌پرداخت پس از پیشنهاد کارآموزی در فیلم «آمریکا آمریکا» زیر نظر دیدی آلن تدوینگر افسانه‌ای، وارد عرصه سینما شد. او در اواخر همین دهه به عنوان دستیار آلن در فیلم «بانی و کلاید» همکاری داشت که از این فیلم و به خصوص سکانس پایانی آن به عنوان یکی از شاخص‌ترین تدوین های تاریخ سینما یاد می‌‌شود.

پس از این فیلم گرینبرگ خود در جایگاه تدوینگر یکی از درخشان‌ترین تدوین های سینما را در فیلم «ارتباط فرانسوی» ساخته ویلیام فریدکین انجام داد و توانست اسکار سال 1971 را از آن خود کند. بسیاری در آن زمان سکانس‌های تعقیب و گریز این فیلم را بهترین نمونه مونتاژ بعد از «رزمناو پوتمکین» اثر آیزنشتاین عنوان کردند.

گرینبرگ در سال 1979 در کنار والتر مارچ، لیزا فراکتمن و ریچارد مارکس تدوین شاهکار جنگی «اینک آخرالزمان» کاپولا را بر عهده داشت؛ اثری که تدوینش در سال 2012 به عنوان سومین تدوین تاریخ سینما از سوی مجله انجمن تدوینگران انتخاب شد. در این فهرست «ارتباط فرانسوی» نیز در جایگاه دهم قرار گرفت. گرینبرگ در مقام تدوینگر با مهم ترین فیلمسازان دهه 70 سینمای آمریکا از قبیل آرتور پن، کاپولا، دی پالما، لومت، چیمینو و ویلیام فریدکین همکاری داشت. از دیگر کارهای شاخص وی می‌توان به «کریمر علیه کریمر»، «دروازه بهشت»، «صورت زخمی»، «تسخیرناپذیران»، «بیداری‌ها» و «تاریخ مجهول آمریکایی» اشاره کرد. گرینبرگ در آخرین روزهای ماه دسامبر در سن 81 سالگی درگذشت.