زیبایی فضا‌های بیرونی، چه حیاط یک منزل و مجتع مسکونی باشد و چه حیاط یک سازمان یا پارک محله و منطقه، در گرو طراحی زیبا و دلنشین این فضا‌ها است. طراحان با در نظر گرفتن فاکتورهای اقلیمی و فرهنگی و نیازهای روانشناختی اقدام به طراحی در بستر اصول زیبایی‌شناسی‌بصری و چیدمان صحیح عناصر مورد نیاز و ممکن در کار خود می‌نمایند. این عناصر می‌توانند شامل: فضای سبز، حاشیه‌سازی راه‌ها، ایجاد میدان، تندیس و یادمان، حوض و فواره و کف‌سازی شکیل معابر و حتی طراحی عناصر کاربردی همچون سطل زباله، صندلی، الاچیق، چراغ و… باشند که اکثر ما با آنها آشنا هستیم. در این بین ممکن است عناصر بصری مشتق از هنرهای‌زیبا مثل: مجسمه و تندیس، نقاشی دیواری، کاشیکاری منقوش، معرق سنگ یا آجر و از این دست آثار نیز به فراخور نیازهای فرهنگی ـ تبلیغی بر غنای محوطه‌ها بیافزایند. امروزه برخی میادین به عنوان نماد یک منطقه و حتی یک شهر محسوب می‌شوند و در طراحی آنها دقت بالایی صرف می‌شود که می‌توانند سمبل یادبود یکی از مفاخر و مشاهیر یا قهرمانان ملی و یا یادآور رخدادهای مهم تاریخی باشند. طراحان گرافیک محیطی با در نظر گرفتن ویژگی‌های مختلف مکان مورد نظر و راهبردهای مد نظر کارفرما، بر اساس اصول زیبایی شناسی و شناخت مواد و مصالح رایج و مطلوب اقدام به ارائه طرح‌های اولیه از چیدمان فضا‌ها، فرم، رنگ، بافت، مصالح و توزیع نور مناسب و عملیات متره و برآورد کلی هزینه آلترناتیو‌های ممکن می‌نمایند(مرحله نخست سفارش). کارفرما بسته به میزان توانایی مالی خود، یکی از آلترناتیوها را جهت تکمیل داده‌ها و ارائه رندرینگ و دیتایل اجرایی از سوی طراح ،سفارش می‌دهند(مرحله دوم سفارش). کارفرما با در دست داشتن اطلاعات کامل طرح، اقدام به عقد قرارداد اجرا با پیمانکاران مرتبط می‌نماید و کار توسط ایشان انجام و تحویل می‌شود(مرحله سوم سفارش). ممکن است بر اساس توافق کارفرما با طراح، نظارت بر نحوه کار پیمانکار یا پیمانکاران اجرایی نیز بر عهده طراح نهاده شود که هزینه این نظارت می‌تواند در قرارداد کلی فیمابین و یا در قرارداد مجزا تعیین و پرداخت گردد. البته شرکت‌هایی نیز وجود دارند که علاوه بر طراحی، عهده دار مرحله اجرای طرح خود می‌شوند که این مسئله ممکن است هزینه کلی کار را افزایش دهد. به همین منظور برخی کارفرمایان به سفارش طرح و دریافت اطلاعات اجرا از یک طراح اقدام می‌نمایند و بعد با هر یک از تخصص‌های مورد نیاز (بنا، باغبان، آهنگر و …) به صورت مجزا قرارداد اجرایی می‌بندند و از هر کدام تخفیف جدا دریافت می‌کنند و به این ترتیب هزینه نهایی را به صورت قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهند!

به قلم: کمال محمدی مجد/مدیر نگارستان مهر/ ۱۷-۰۹-۱۳۹۴ خورشیدی

تذکر: اقتباس از مطالب با ذکر نام نویسنده و منبع بلا مانع است.